Kiedy umiera bliska osoba, jest wiele spraw z którymi trzeba sobie poradzić. Jeśli osoba zmarła posiadała rachunek bankowy lub inne produkty finansowe, rodzi się pytanie, jak uporządkować finanse po jej śmierci. Konto bankowe osoby zmarłej – co się z nim dzieje po śmierci właściciela? Czy rodzina zmarłego może mieć dostęp do pieniędzy tam zgromadzonych? Jeżeli borykasz się z takim problemem, przeczytaj co powinieneś wiedzieć na temat produktów bankowych osoby zmarłej.
Należy pamiętać o tym, że nie istnieje „automatyczny” sposób powiadamiania instytucji finansowych o śmierci ich klientów. Zazwyczaj informacja taka wpływa do Banku od osób bliskich, w formie aktu zgonu. Jeżeli instytucja nie posiada takiej informacji, prowadzi sprawy klienta na zasadach wiążącej umowy. Co do zasady umowa wiążąca Bank z posiadaczem rachunku wygasa z momentem śmierci. Nie oznacza to jednak, iż Bank po potwierdzeniu zgonu zamyka rachunek osoby zmarłej. Na koncie znajdują się bowiem środki finansowe, ale również w jego ramach można uruchomić kredyt.
Jak powiadomić Bank o śmierci jego klienta?
Dlatego w przypadku zgonu osoby bliskiej, mającej jakiekolwiek produkty finansowe, pierwszym krokiem powinno być złożenie stosownych dokumentów (aktu zgonu) w placówce bankowej bądź drogą pocztową. Dopiero wtedy Bank może rozpocząć procedury po zgonie klienta.
Konto bankowe osoby zmarłej – kto może mieć do niego dostęp
Z uwagi na to, iż najczęściej posiadanym produktem bankowym jest rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, skupmy się w tym miejscu na pytaniu: Kto i na jakich zasadach może dysponować środkami z konta bankowego osoby zmarłej. Mamy w takim przypadku kilka możliwości, które omawiam poniżej.
Uprawnieni do wypłaty środków zmarłego są jego spadkobiercy. Mogą być oni wskazani w testamencie, a w przypadku jego braku, zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu Cywilnego o tzw. dziedziczeniu ustawowym. Wypłata środków jest możliwa w takim przypadku po przedłożeniu dokumentu poświadczenia dziedziczenia, po przeprowadzonym postępowaniu spadkowym. W tym miejscu należy zaznaczyć, że dziedzicząc majątek spadkodawcy, dziedziczymy również jego długi do wysokości spadku. Więcej o dziedziczeniu długów możesz przeczytać w tym artykule.
Co to jest dyspozycja na wypadek śmierci
Klient Banku może również ustanowić tzw. dyspozycję na wypadek śmierci. W jej ramach może wskazać osoby, którym Bank po jego śmierci jest zobowiązany wypłacić środki we wskazany przez niego sposób. Zazwyczaj ustala się procentowy lub kwotowy podział środków. Jest ona sporządzana w formie pisemnej i zgodnie z art. 56 Prawa Bankowego może dotyczyć rachunku oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej.
Co istotne dyspozycja może dotyczyć jednej lub wielu osób, a wypłacone w jej ramach środki nie wchodzą do masy spadkowej. Przepisy prawa zakładają jednak pewne ograniczenia. Wypłata z tytułu dyspozycji nie może przekraczać wysokości dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Dyspozycję taką klient może w każdym czasie zmienić lub odwołać.
Czy koszty pogrzebu mogą być pokryte z pieniędzy zgromadzonych na rachunku zmarłego?
Zgodnie z przepisami art. 55 Prawa Bankowego można wnioskować o zwrot wydatków poniesionych z tytułu kosztów pogrzebu ze środków zgromadzonych na rachunku osoby zmarłej. Warunkiem wypłaty środków jest przedstawienie Bankowi faktur (nie paragonów) z wyszczególnionymi danymi zmarłego oraz danymi osoby organizującej pogrzeb i ponoszącej koszty. Kwota wypłaconego zasiłku pogrzebowego zostanie odliczona od poniesionych kosztów, co zmniejszy kwotę do wypłaty z rachunku zmarłego. Kwota zwrotu kosztów pogrzebu również nie wchodzi do masy spadkowej.
A co w przypadku, gdy klient za życia ustanowił pełnomocnika do rachunku? Jakie są jego uprawnienia po śmierci właściciela konta?
Pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem wygasa wraz z momentem śmierci klienta Banku
W momencie śmierci właściciela rachunku, pełnomocnik traci wszelkie uprawnienia, które posiadał za życia właściciela rachunku. Może zdarzyć się jednak, iż Bank nie zostanie powiadomiony o zgonie klienta i po jego śmierci, środki wypłaci pełnomocnikowi bądź osobie, której klient (nawet dobrowolnie i w dobrej wierze) udostępnił dane pozwalające na dokonywanie wypłat, przelewów w jego imieniu. Należy podkreślić, że są to działania nieuprawnione i podlegają zgłoszeniu organom ścigania. Przede wszystkim mogą być źródłem problemów z prawem.
Bank ma bowiem obowiązek zabezpieczyć interesy wszystkich potencjalnych spadkobierców, a także instytucji takich jak np. ZUS, który po śmierci klienta, może zażądać zwrotu części nienależnie wypłaconych środków z tytułu emerytury bądź renty z konta zmarłego.
Konto bankowe osoby zmarłej, po potwierdzeniu zgonu klienta, musi zostać zablokowany do momentu ustalenia stanu prawnego. Czyli do chwili ustalenia spadkobierców, a także do czasu zweryfikowania wniosków o wypłatę kosztów pogrzebu lub o realizację dyspozycji na wypadek śmierci.
Jest takie powiedzenie: W życiu pewne są tylko śmierć i podatki. Warto więc pomyśleć o zabezpieczeniu środków finansowych dla swoich bliskich w ramach np. dyspozycji na wypadek śmierci, jeszcze za życia.