Bezpieczeństwo w sieci to temat, który zyskuje na znaczeniu, a rosnąca świadomość zagrożeń skłania Polaków do bardziej krytycznej oceny codziennych aktywności online. Bank Pocztowy po raz drugi przeprowadził badanie w ramach programu edukacyjno-społecznego „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta”, które ujawnia że Polacy czują się mniej bezpieczni w internecie niż rok temu, zwłaszcza podczas przeglądania stron internetowych.
Mimo ogólnego spadku poczucia bezpieczeństwa, bankowość internetowa wciąż jest postrzegana jako najbardziej bezpieczna forma aktywności w sieci – aż 74% respondentów darzy ją zaufaniem. Na drugim miejscu znalazły się zakupy online, które uzyskały 72% wskazań, wyprzedzając przeglądanie stron internetowych, które jeszcze w zeszłym roku było wyżej oceniane (o 10 p.p.). Z kolei rozmowy telefoniczne oraz wymienianie SMS-ów z nieznajomymi są postrzegane przez ankietowanych jako najmniej bezpieczne – jedynie 35% i 27% respondentów uznaje je za bezpieczne.
Spadek odczuwanego poziomu bezpieczeństwa Polaków do bankowości internetowej oraz do przeglądania stron WWW to najprawdopodobniej efekt coraz bardziej zaawansowanych technik wyłudzeń stosowanych przez cyberprzestępców, którzy dostosowują swoje ataki do zachowań użytkowników. Aż 79% wszystkich respondentów zgadza się z twierdzeniem, że w ostatnich latach zagrożenie ze strony oszustów finansowych zwiększyło się.
Polacy coraz bardziej świadomi oszustw finansowych
Wśród metod oszustw finansowych „na legendę” najbardziej rozpoznawalną pozostaje tzw. „metoda na wnuczka” – zna ją aż 89% badanych, zarówno wśród osób dojrzałych po 60. roku życia, jak i ich dzieci powyżej 40. roku życia. Na przeciwnym biegunie znajduje się „oszustwo na tanią wycieczkę sakralną”, o którym słyszało jedynie 17% respondentów. Ciekawe różnice w poziomie wiedzy pojawiają się w przypadku metody „na sprzedaż na OLX” – znanej 54% osób powyżej 40 lat i jedynie 38% osób dojrzałych po 60. roku życia. Świadomość o istnieniu „oszustwa na dopłatę do paczki” wzrosła natomiast o 7 p.p. w porównaniu do poprzedniego roku (z 67% do 74%). Rośnie też świadomość dotycząca oszustw „na pracownika banku” oraz „na szybki zysk”, co pokazuje, że Polacy stają się coraz bardziej wyczuleni na różne metody wyłudzeń, choć różnice pokoleniowe nadal są zauważalne.
Rośnie liczba osób oszukanych przez cyberprzestępców
Analizując wyniki z przeprowadzonych badań, można zauważyć wzrost liczby osób, które zetknęły się osobiście z próbą oszustwa finansowego. W 2024 roku odsetek osób dojrzałych po 60. r.ż., którzy mieli styczność z próbą oszustwa, wzrósł rok do roku z 34% do 41%, a wśród ich dzieci po 40. r.ż. z 36% do 47%. Również liczba przypadków, w których oszustwo okazało się – niestety – udane, wzrosła w obu grupach – z 7% do 8% wśród osób po 60. r.ż. i z 8% do 10% wśród ich dzieci.
Dane te wskazują na wyraźny wzrost częstotliwości prób oszustw, a także na fakt, że coraz większa liczba osób, zarówno starszych, jak i młodszych, będąc – na ogół – świadomymi zagrożeń, nie zawsze potrafi zapobiec oszustwom. Pomimo rosnącej świadomości Polaków na temat bezpieczeństwa w sieci oraz różnych metod wykorzystywanych przez cyberprzestępców, tylko w 2023 roku w Polsce zgłoszono blisko 3850 przypadków oszustw „na legendę” (oszuści wprowadzają ofiarę w błąd podszywając się m.in. pod członków rodziny, służby mundurowe lub pracowników banku). Jak wynika z danych przedstawionych przez podinspektor Karolinę Makos z Wydziału Prewencji Komendy Stołecznej Policji w trakcie II konferencji dla Cyberdojrzałych, straty finansowe ofiar (które zgłosiły się na policję) w 2023 roku przekroczyły aż 139 milionów złotych.
Co zrobić, jeśli padniemy ofiarą cyberprzestępstwa?
Działając szybko i zdecydowanie, można ograniczyć skutki cyberprzestępstwa oraz zabezpieczyć się przed kolejnymi próbami wyłudzenia lub kradzieży danych. Do najważniejszych kroków należą:
- Kontakt z bankiem. Bank może zablokować karty, konta lub przelewy, aby ograniczyć straty i zabezpieczyć środki.
- Zgłoszenie incydentu do odpowiednich służb. Zgłoś cyberprzestępstwo na policję, podając jak najwięcej informacji o zdarzeniu. Można także zgłosić oszustwo lub podejrzane SMSy, linki, wiadomości e-mail do CERT Polska, który monitoruje i reaguje na bieżąco.
- Zmiana haseł. Zaktualizowanie haseł do wszystkich kont, które mogły zostać zagrożone, szczególnie do konta e-mail i bankowości internetowej wzmacnia bezpieczeństwo danych oraz finansów. Postaw na silne, unikalne hasła.
- Zabezpieczenie swoich urządzeń. Upewnij się, że wszystkie Twoje urządzenia (komputer, telefon, tablet) są zabezpieczone oprogramowaniem antywirusowym.
- Monitorowanie kont. Regularnie sprawdzaj swoje konta bankowe, e-mailowe oraz media społecznościowe pod kątem nieautoryzowanych działań.
Bezpieczeństwo w sieci – gdzie szukać informacji?
Zachęcamy do odwiedzania strony internetowej programu „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta” oraz profilu Cyberdojrzali na Facebooku. Znajdziecie tam wiele przydatnych treści na temat tego, jak chronić siebie i bliskich przez atakiem cyberoszustów.
