Badanie Banku Pocztowego, zrealizowane, w ramach programu społecznego pn. „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta”, ukazuje stan wiedzy społeczeństwa m.in. na temat metod wykorzystywanych przez cyberprzestępców. Badania przedstawiają doświadczenia ankietowanych z tym związane. Sprawdzają również jakie kroki podejmują osoby powyżej 60 roku życia oraz ich dzieci w celu przeciwstawienia się cyberprzestępcom.
Oszustwa finansowe, których ofiarami padają głównie osoby dojrzałe, w dużej mierze opierają się na socjotechnikach i psychotechnikach manipulacyjnych. Bezwzględnie wykorzystujących życzliwość oraz troskę ofiary. Z danych Policji przedstawianych podczas webinarów w programie Banku Pocztowego „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta” – wynika, iż liczba przestępstw i oszustw opartych o manipulacje wciąż wzrasta. Tylko w latach 2020-2022 policja odnotowała 2786 raportów o oszustwach z sektora finansowego. Jedynie w samym 2022 roku na terenie Polski – według szacunków Policji- odnotowano wyłudzenia na kwotę ponad 140 mln zł metodami m.in. „na wnuczka”.
Kto i w jakich sytuacjach ulega cyberprzestępcom?
Aż 42% osób powyżej 40 roku życia spotkało się kiedyś z próbą oszustwa finansowego. U 7% badanych była to próba udana i cyberprzestępcom udało się doprowadzić do dobrowolnego przekazania pieniędzy. Respondenci lub ich bliscy najczęściej mieli osobiście do czynienia z metodami oszustwa typu: „na dopłatę do paczki”, „na wnuczka”. Wyniki badań pokazują, że 17% wszystkich respondentów zaznaczyło odpowiedź „Inne” w pytaniu o rodzaj przestępstwa, z którym spotkali się oni sami lub ich bliscy. Tym samym zadeklarowali, że padli ofiarą oszustwa, które nie kwalifikowało się do żadnej najpopularniejszych kategorii wyłudzeń (zawartych na liście badania).
Może to oznaczać, że ogólna świadomość istnienia innych sposobów oszustw jest niska. W efekcie większa część społeczeństwa faktycznie pada ofiarą tych mniej znanych metod wykorzystywanych przez cyberprzestępców. Liczba respondentów deklarujących kontakt z cyberprzestępcą prawie nie różni się między grupami wiekowymi 40+ i 60+ lat. Osoby powyżej 60 roku życia dużo rzadziej (31%), niż osoby po 40 roku życia (42%), zaznaczały odpowiedź jakoby to ich bliscy kiedykolwiek spotkali się z próbą cyberoszustwa. Taki rozkład głosów wskazuje, że to osoby w wieku 60+ zdecydowanie częściej mogą dać się oszukać cyberprzestępcom.
U kogo Polacy szukaliby pomocy, jeśli padliby ofiarą cyberprzestępcy?
Największa grupa respondentów deklaruje, że jeśli zostałaby ofiarą przestępstwa finansowego w pierwszej kolejności skontaktowałaby się ze swoim bankiem (39% wszystkich, 42% osób w wieku 60+, 36% osób w wieku 40+). Drugą najbardziej popularną opcją jest stawianie na pierwszym miejscu kontaktu z policją (32% wszystkich respondentów, 31% osób w wieku 60+, 32% osób w wieku 40+). Najniżej rangowana była odpowiedź o szukaniu pomocy w internecie.
Wyniki zdają się potwierdzać to, co zauważamy w naszych placówkach bankowych. Pracownicy oddziałów Banku Pocztowego często są pierwszymi osobami, do których dzwoni oszukany przez cyberprzestępców klient. Przeszkoleni doradcy pomagają klientom np. gdy osoba w trakcie kontaktu z przestępcą zainstalowała zdalny pulpit na swoim urządzeniu. Wówczas następuje niezwłoczne zablokowanie dostępu do bankowości internetowej oraz karty płatniczej (jeżeli klient przekazał oszustom dane karty oraz dokumentu tożsamości).
Następnie, pracownik banku podejmuje próbę zablokowania zleceń przelewów oraz podejmuje kontakt z bankiem – odbiorcą przelewu w celu zablokowania środków. Kolejno, prosi klienta o odinstalowanie oprogramowania do obsługi pulpitu zdalnego, zmianę danych logowania oraz przeskanowanie urządzenia programem antywirusowym. Ponadto sugeruje zgłoszenie sprawy na Policję lub w uzasadnionych przypadkach sam dokonuje takiego zgłoszenia
O czym należy pamiętać?
Aby ustrzec się przed zagrożeniami obecnymi w sieci, a także na urządzeniach mobilnych musimy po pierwsze korzystać z renomowanych rozwiązań w zakresie cyberbezpieczeństwa, które są znane i rozpoznawalne na rynku. Po drugie, aspekt edukacyjny jest nie do przecenienia. Warto zdobywać i odświeżać wiedzę z zakresu cyfrowego bezpieczeństwa. Po trzecie, pamiętajmy o bliskich nam osobach. Olbrzymią rolę w działaniach ochronnych przed oszustwami finansowymi odgrywa wymiana informacji między bliskimi, mająca na celu wzajemną ochronę przed zagrożeniami. Właśnie na to stawia nowy program edukacyjno-społeczny Banku Pocztowego pn. „Cyberdojrzali. Bądź mądrzejszy od oszusta”.
